Զատիկը հայկական տոն է

ՍԽԱԼՎԵԼՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՈՎ
Այս նոր խորագրի տակ «Իրավունքը de facto»-ն պատրաստ է տպագրելու խորքային խնդիրներ շոշափող հոդվածներ` ընդսմին համամիտ չլինելով կամ ոչ միշտ համամիտ լինելով դրանցում արտահայտված տեսակետներին և առաջնորդվելով ֆրանսիացի դասականի հայտնի իմաստախոսությամբ. «Ես բացարձակապես չեմ կիսում Ձեր տեսակետը, սակայն կյանքս կտամ` այն արտահայտելու Ձեր իրավունքը պաշտպանելու համար»։
Վաղնջական ժամանակներում մեր նախնիները Զատիկը դիմավորել են մարտի 21-ին, գարնանային օրահավասարին. Զատիկ կոչվել է գարունը ձմեռվանից և գիշերը ցերեկից զատվելու առթիվ: Այդ օրն էլ հայը համարել է մայրության օր, փառաբանել է Անահիտ աստվածուհուն, գարնան զարթոնքը, հողագործի աշխատանքը, որպեսզի աստվածները բերքառատ դարձնեն տարին:
Հետագայում Զատիկը դառնում է շարժական և տոնվում մարտի 21-ից հետո առաջին լիալուսնին հաջորդող կիրակի օրը: Այս տարի այն կտոնվի ապրիլի 12-ին:
Ըստ հին ավանդապատումների՝ առաջին Զատիկի օրը արի հայերը հաղթեցին ստորերկրյա չար աստծուն և փրկեցին Հազարան հավքին: Վերջինիս խորհրդի հետ էլ կապված է գունազարդ ձվախաղը, որը դեռևս պահպանվել է մեր օրերում:
Անահիտը հայոց մայրության, զգաստության, պտղաբերության աստվածուհին է: Նրան կոչում էին նաև Մեծ Տիկին, Ոսկեմայր, Ոսկեծղի, Ոսկեմատն: Նրա գլխավոր տաճարը գտնվում էր Եկեղյաց գավառի Երիզա ավանում, իսկ ամբողջ գավառը կոչվել է Անահտական:
Անահիտին նվիրված տաճարներում մեծ մասամբ եղել են ոսկե արձաններ, որոնք, գրեթե բոլորը, անխնա ոչնչացրել են հայ ժողովրդի թշնամիները:
19-րդ դարում Փոքր Հայքի Սատաղ քաղաքում հայտնաբերվել է Անահիտի բրոնզաձույլ դիմաքանդակը, որը դարձել է Լոնդոնի բրիտանական թանգարանի սեփականությունը: 1968-ից դրա կրկնօրինակներից մեկը գտնվում է Հայաստանի պատմության թանգարանում:
Անահիտի պաշտամունքը զուտ հայկական է և ազդեցություն է թողել իրանապահլավական հավատամքային համակարգի վրա, որտեղ նույնպես պաշտվել է Անահիտա անունով:
Ասորական Իշտար աստվածուհու Անատաու մականունը, հայոց հնագույն աստվածուհու՝ Նարի (հետագայում՝ Ծովինար), հռոմեական Դիանա աստվածուհու անունները նույնպես կապված են Անահիտ անվան հետ:
Անահիտի տոնը մեծ շուքով տոնվել է նաև օգոստոսին:
«Հանուն հայրենիքի» ՀԿ-ն ևս մեկ անգամ կոչ է անում հայ տեսակի ճակատագրով մտահոգված հայրենասեր անհատներին, կազմակերպություններին, իշխանությունների ներկայացուցիչներին, մտավորականներին, իրավաբաններին և գործարարներին` համատեղել ջանքերը` ելքեր գտնելու Անահիտի հազվագյուտ դիմաքանդակը Անգլիայից հայրենիք վերադարձնելու համար:
Բազմազավակ մայրերին խրախուսելու համար «Հանուն հայրենիքի» ՀԿ-ն դիմել է ՀՀ Աժ` «Անահիտ աստվածուհու հուշամեդալ» հիմնադրելու առաջարկությամբ: Այն պետք է լինի ոսկուց և հանձնվի մայրերին` մայրությանը նվիրված միամսյակի ընթացքում:
Ներսես ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ
«Հանուն հայրենիքի» ՀԿ-ի նախագահ

Մեկնաբանություններ